Ενόψει της επετείου της 19ης Μαΐου, ημέρας μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, ο Σταύρος Ξαρχάκος και η Ηρώ Σαΐα παρουσιάζουν το τραγούδι Αροθυμώ και τραγωδώ σε στίχους του Πόντιου ποιητή Γιώργου Σερακενίδη.
Είναι η πρώτη φορά που ο Σταύρος Ξαρχάκος καταπιάνεται με τον ποντιακό ρυθμό. Έμπνευση του τραγουδιού είναι η ποντιακή καταγωγή —κατά το ήμισυ— της Ηρώς Σαΐα και αφορμή το επερχόμενο ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ «Θησαυροί του Πόντου», το οποίο παρουσιάζει η ερμηνεύτρια.
Όπως λέει και η ίδια:
«Δεν ξέρω αν είναι τα βουνά, το κλίμα, οι τροφές, η μουσική ή οι μνήμες, αν είναι τα βάσανα και οι δυσκολίες, η Πίστη στο Θεό, οι δεισιδαιμονίες, τα έθιμα, η Παράδοση ή τα χρωμοσώματα που κουβαλάμε από τους προγόνους μας , αυτό που έχει καταγράφει στο «είναι» μας και σε όλα όσα μας χαρακτηρίζουν.
Ξέρω όμως πως πολλά από όσα χαρίσματα διαθέτω, όσα κατέκτησα και όσα ανακαλύπτω για μένα, οφείλονται στην Ποντιακή καταγωγή μου, από την πλευρά της μάνας μου.
«Πόντιος και μ´ έναν ομάτ» (Πόντιος κι ας είσαι μ ´ ένα μάτι)
Κι εμένα σίγουρα το ένα μου μάτι είναι Ποντιακό και βλέπει προς τον Πόντο.
Τον Πόντο που ζητάει μόνο μια συγνώμη για τις ψυχές που αφανίστηκαν.
Τον Πόντο που η καρδιά του χτυπάει σε όλο τον κόσμο.
Τον Πόντο που κουβαλάμε στην καρδιά μας.
Τον Πόντο που ήταν και είναι το θαλάσσιο πέρασμα, η μετάβαση από τη μια στεριά στην άλλη, από τη βαρβαρότητα στον Πολιτισμό.
Από τη ζωή στο θάνατο και το ανάποδο! Ο κύκλος της Ζωή δηλαδή»
Στις 19 Μαΐου 1919, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου και δρομολόγησε τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας των Ποντιακού Ελληνισμού, που έγινε στο πλαίσιο του Απελευθερωτικού Αγώνα των Τούρκων κατά των Δυτικών (Αγγλογάλλων, Ιταλών, Ελλήνων), που κατείχαν εδάφη της Μικράς Ασίας. Από 200.000 έως 350.000 είναι οι Ελληνoπόντιοι, που εξολοθρεύτηκαν από τους Νεότουρκους κατά την περίοδο 1916-1923, σ’ ένα σύνολο 750.000 περίπου.
